Beschermde Oorsprongsbenamingen (BOB) & Beschermde Geografische Aanduidingen (BGA) in België en Europa

Bij de Europese burgers en consumenten stijgt de vraag naar kwaliteit en naar traditionele producten voortdurend. Er ontstaat vraag naar landbouwproducten of levensmiddelen met aantoonbare specifieke kenmerken, met name kenmerken die aan hun geografische oorsprong gerelateerd zijn.

De Europese regels voor Beschermde Oorsprongsbenamingen (BOB) en Beschermde Geografische Aanduidingen (BGA) werden in het leven geroepen om de benamingen van kwaliteitsvolle landbouwproducten en levensmiddelen te promoten en te beschermen. Deze Beschermde Oorsprongsbenamingen en Geografische Aanduidingen zijn nauw verbonden met de geschiedenis en cultuur van de afgebakende zones en dienen onder meer een gunstige weerslag op economisch en toeristisch vlak tot gevolg te hebben.

Concreet hebben BOB’s betrekking op landbouwproducten en levensmiddelen die in een bepaald geografisch gebied met de erkende knowhow zijn geproduceerd, verwerkt en bereid en hebben BGA’s betrekking op landbouwproducten en levensmiddelen die nauw verbonden zijn met het geografische productiegebied.

Deze Europese regels stimuleren voor onder meer wijn de productie; beschermen de productbenamingen tegen misbruik, nabootsing en elke andere valse of misleidende aanduiding inzake oorsprong en herkomst en helpen bovendien de consument door informatie te verstrekken over het specifieke karakter van het product. De BOB’s en BGA’s worden alzo communautair beschermd tegen misbruik en vervalsing en bieden op die manier een zekerheid aan de consument dat deze producten echt zijn en geen imitaties die willen profiteren van de goede naam en reputatie van betrokken producten.

Er is sinds enige tijd een nieuwe Europese kwaliteitsindeling voor wijn van kracht, namelijk:

• wijn met Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB (AOP in het Frans)) (vroegere AOC/VQPRD);
• wijn met Beschermde Geografische Aanduiding (BGA (IGP in het Frans)) (vroegere landwijn/vin de pays);
• niet-erkende wijnen (wijn uit ….. (Lidstaat)) (vroegere tafelwijn/vin de table: benamingen die niet meer mogen worden gebruikt).

 

De erkenning van nieuwe BOB’s en BGA’s gebeurt nu door de Europese Commissie en niet langer door de Lidstaat zoals vroeger het geval was maar de Lidstaten/regio’s dienen wel nationale procedures op te stellen. Vooraf dient door een producentengroepering een productdossier te worden opgesteld met daarin onder meer de naam van de BOB/BGA, een beschrijving van de wijnen (analytische/ organoleptische kenmerken), de afbakening van het gebied, de maximum opbrengst     per ha, de toegelaten druivenrassen, de toe te passen/verboden oenologische procédés evenals de relatie tussen het gebied en de kwaliteit/kenmerken van de wijn.

Wat de Belgische BOB’s en BGA’s betreft moeten bovendien de druiven voor 100 % afkomstig zijn uit het afgebakende gebied.

 

In België zijn momenteel 9 BOB/BGA’s erkend, namelijk

• 5 Gecontroleerde Oorsprongsbenamingen: Hagelandse wijn (1997), Haspengouwse wijn (2000), Côtes de Sambre et Meuse (2004), Heuvellandse wijn (2005) en BOB Maasvallei Limburg (grensoverschrijdend België en Nederland) (2017));
• 2 Landwijnen: Vin de Pays des Jardins de Wallonie (2004) en Vlaamse landwijn (2005);
• 2 mousserende kwaliteitswijnen: Vlaamse mousserende kwaliteitswijn (2005) en Vin mousseux de qualité de Wallonie/ Crémant de Wallonie (2008).

Om zijn wijn erkend te zien worden als één van voornoemde BOB’s of BGA’s dient de wijnbouwer vooreerst jaarlijks verschillende aangiften (oogst- en voorraadaangifte uiterlijk 20 december van elk jaar evenals een erkenningsaanvraag uiterlijk 6 weken voor de aangekondigde proefsessie) over te maken aan het secretariaat van de Erkenningscommissie (Vlaamse Overheid, Departement Landbouw en Visserij, Afdeling Landbouw- en Visserijbeleid (wijn@lv.vlaanderen.be)). Per voor erkenning ingediende wijn wordt een forfaitair bedrag aangerekend dat de kosten van de chemische analyse en de organisatie van de proefsessies omvat.

Nadien worden er bij de wijnbouwers die een erkenning aanvragen stalen genomen door de Algemene Directie Economische Inspectie (ADEI) van de  FOD Economie met het oog op een chemische analyse door een erkend labo (momenteel is dit het Institut Viti-Vinicole (IVV) in Remich (GHL)) waarbij wordt gecontroleerd of de wijn voldoet aan de door Europa vastgelegde parameters zijnde het totale en effectieve alcoholvolumegehalte, het totaalgehalte aan suikers/zuren, het gehalte aan vluchtige zuren, het totaalgehalte aan zwaveldioxide en voor mousserende wijn tevens het koolzuurgehalte.

Vervolgens worden de wijnen onderworpen aan een “blinde” organoleptische sessie door een Erkenningscommissie (één in Vlaanderen en één in Wallonië) – die vooraf dus geen enkele verwijzing kent naar de wijn of naar de eventuele BOB of BGA – en waarbij de wijn door 2/3 van de vertegenwoordigde leden een score van minstens 13 op 20 punten dient te behalen om erkend te kunnen worden.  Deze Erkenningscommissie is samengesteld uit 18 specialisten uit de verschillende disciplines die met wijn te maken hebben, zijnde vertegenwoordigers van de producenten uit elke BOB en BGA, de kleinhandel, de groothandel, de sommeliers en sommeliers-Conseil, de horeca, de hotelscholen, de regionale en nationale beroepsverenigingen, de oenologen, de VLAM, ILVO evenals de regionale Overheid (Departement Landbouw en Visserij: organisatie en leiding van de Erkennings- commissie) en de nationale Overheid (FOD Economie (ADEI): voorzitter proefsessies en controles/staalnemingen op het terrein).

Pas aan het einde van de proefsessie wordt er aan de panelleden medegedeeld om welke benaming en druivenrassen het gaat maar blijven de producenten onbekend. Indien een wijn geen erkenning krijgt wordt er aan de producent via het Departement Landbouw en Visserij goede raad doorgespeeld om zijn kwaliteit in de toekomst te verbeteren.

Wijnen die niet meedingen om een erkenning te krijgen of niet worden goedgekeurd door de Erkenningscommissie mogen alleen de benaming “Belgische wijn” (of analoge vermelding) dragen.

In 2017 werden in totaal 386.263,25 liter van de oogstjaren 2013 tot en met 2016, zijnde 248.512,25 liter in Vlaanderen en 137.751 liter in Wallonië, erkend. Hiervan werden 326.830,25 liter erkend als BOB en 59.433 liter als BGA.

Bron infographic: VRT.be (Nvdr: de aanvraag van BOB Maasvallei Limburg is intussen goedgekeurd.)